કેન્દ્રીય કેબિનેટ કમિટી ઓન ઈકોનોમિક અફેર્સ (CCEA) એ આજે નવી યોજના PM-PRANAM ને મંજૂરી આપી છે. તેનો હેતુ રાજ્યોને બિન-રાસાયણિક ખાતરોનો ઉપયોગ કરવા પ્રોત્સાહિત કરવાનો છે. તેમજ કેન્દ્રએ રૂ. 3,68,000 કરોડની ફાળવણી સાથે નાણાકીય વર્ષ 23 થી 3 વર્ષ માટે હાલની યુરિયા સબસિડી ચાલુ રાખવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
આ સિવાય ખાતર ક્ષેત્ર માટે વધુ 2 નિર્ણયોને લીલી ઝંડી આપવામાં આવી છે. આમાં જૈવિક ખાતરને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રૂ. 1,451 કરોડની સબસિડી અને દેશમાં પ્રથમ વખત સલ્ફર કોટેડ યુરિયા (યુરિયા ગોલ્ડ) દાખલ કરવાના નિર્ણયનો સમાવેશ થાય છે. જમીનમાં સલ્ફરની ઉણપને પહોંચી વળવા અને યુરિયાનો ઉપયોગ ઘટાડવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે યુરિયા ગોલ્ડની રજૂઆત કરવામાં આવી છે. જૈવિક ખાતરો પર આપવામાં આવતી સબસિડી આજના પેકેજની કુલ કિંમત રૂ. 3.70 લાખ કરોડથી વધુ થઈ જશે.
PM પ્રણામ શબ્દ પૃથ્વી માતાના પુનઃસ્થાપન, જાગૃતિ, જનરેશન, પોષણ અને સુધારણા માટેના પ્રધાનમંત્રીના કાર્યક્રમ પરથી આવ્યો છે.
કેબિનેટની બેઠક બાદ ખાતર મંત્રી મનસુખ માંડવિયાએ જણાવ્યું હતું કે, ‘આ યોજના હેઠળ કેન્દ્ર રાજ્યોને વૈકલ્પિક ખાતરોને પ્રોત્સાહન આપવા અને રાસાયણિક ખાતરનો ઉપયોગ ઘટાડવા પ્રોત્સાહિત કરશે.’ એક ઉદાહરણ આપતા તેમણે કહ્યું કે જો 10 લાખ ટન પરંપરાગત ખાતરનો ઉપયોગ કરતું રાજ્ય તેનો વપરાશ 3 લાખ ટન ઘટાડે તો સબસિડીના 3,000 કરોડ રૂપિયાની બચત થશે. આ બાકીની સબસિડીમાંથી 50 ટકા એટલે કે રૂ. 1,500 કરોડ તે રાજ્યને વૈકલ્પિક ખાતરોના ઉપયોગ અને અન્ય વિકાસ કાર્યો માટે આપવામાં આવશે.
2025 સુધી યુરિયા સબસિડી ચાલુ રાખવાના નિર્ણયથી ખેડૂતોને ખાતરની સતત ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત થશે અને તેમને 45 કિલો ખાતરની બોલી 242 રૂપિયામાં મળશે. યુરિયા માટે 3 વર્ષની સબસિડી રૂ. 3,68,676.7 કરોડ છે, જેમાં ફોસ્ફેટિક અને પોટાસિક ખાતરો માટે ખરીફ 2023-24માં મંજૂર રૂ. 38,000 કરોડનો સમાવેશ થતો નથી.
શેરડીની એફઆરપી વધી
સરકારે બુધવારે 2023-24ની સીઝન માટે શેરડીની વાજબી અને મહેનતાણું કિંમત (FRP) 10 રૂપિયા વધારીને 315 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ કરી છે. FRP એ લઘુત્તમ કિંમત છે જે ખાંડ મિલોએ શેરડીના ખેડૂતોને ચૂકવવી પડે છે. ઓક્ટોબરથી શેરડીની સિઝન શરૂ થાય છે.
ગયા વર્ષે એફઆરપીમાં પ્રતિ ક્વિન્ટલ રૂ. 15નો વધારો કરવામાં આવ્યો હતો. 1966ના સુગરકેન (કંટ્રોલ) ઓર્ડર મુજબ, એફઆરપી એ લઘુત્તમ કિંમત છે જે ખાંડ મિલોએ શેરડીના ખેડૂતોને ચૂકવવાની હોય છે. કેબિનેટના આજના નિર્ણય મુજબ, રૂ. 315 પ્રતિ ક્વિન્ટલ FAP 10.25 ટકા મૂળભૂત રિકવરી રેટ સાથે જોડાયેલ છે.
રિકવરી રેટ એ ખાંડનો જથ્થો છે જે શેરડીમાંથી વસૂલવામાં આવે છે. જો શેરડીમાંથી વધુ ખાંડ મળે તો બજારમાં વધુ ખાંડ મળે છે. 10.25 ટકાથી વધુ વસૂલાતમાં પ્રત્યેક 0.1 ટકા વધારા માટે, ખેડૂતોને પ્રતિ ક્વિન્ટલ રૂ. 3.07નું પ્રીમિયમ ચૂકવવામાં આવશે, જ્યારે વસૂલાતમાં પ્રત્યેક 0.1 ટકાના ઘટાડા માટે પ્રતિ ક્વિન્ટલ રૂ. 3.07 ઓછું ચૂકવવામાં આવશે, એમ સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવાયું છે.
જો કે, એક સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવાયું છે કે ખેડૂતોના હિતની રક્ષા કરવા માટે, ખાસ કરીને એવા ખેડૂતો માટે કે જેમની શેરડીની વિવિધતા વધુ ખાંડ ઉપજતી નથી, 9.5 ટકા રિકવરી પર શેરડીની કિંમત 291.75 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ નક્કી કરવામાં આવી છે અને આ ઓછી વસૂલાત પર ખેડૂતોને મળતા ભાવમાં કોઈ ઘટાડો થશે નહીં. ગયા વર્ષે, 9.5 ટકા રિકવરી રેટ પર કિંમત 282.12 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ નક્કી કરવામાં આવી હતી.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે જે રાજ્યોમાં એફઆરપીના આધારે ચુકવણી કરવામાં આવે છે, ત્યાં ખેડૂતોને માત્ર સૌથી નીચો ભાવ નક્કી કરવામાં આવે તેવી શક્યતા છે કારણ કે ગુજરાત જેવા કેટલાક રાજ્યોને બાદ કરતાં આ વર્ષે રિકવરી રેટ 10.25 ટકાથી ઓછો રહ્યો છે.
NRF દરખાસ્ત મંજૂર
દેશમાં સંશોધનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે નેશનલ રિસર્ચ ફાઉન્ડેશન (NRF)ની સ્થાપનાના પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. આ માટે સંસદમાં નેશનલ રિસર્ચ ફાઉન્ડેશન બિલ 2023 રજૂ કરવામાં આવશે.
