કેન્દ્ર સરકાર નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે રાજકોષીય ખાધનો લક્ષ્યાંક જીડીપીના 5.2 થી 5.4 ટકાની રેન્જમાં હોવાનું જાહેર કરે તેવી શક્યતા છે, કારણ કે મધ્યમ ગાળાના રાજકોષીય એકત્રીકરણનું લક્ષ્ય FY26 સુધીમાં જીડીપીના 4.5 ટકા છે.
ગોલ્ડમેન સૅક્સના ભારતના રાજકોષીય પરિદ્રશ્ય રિપોર્ટમાં આ માહિતી આપવામાં આવી છે. અહેવાલ મુજબ, સરકાર નાણાકીય વર્ષ 24 માં જીડીપીના 5.9 ટકાના રાજકોષીય ખાધનું લક્ષ્ય હાંસલ કરશે કારણ કે પ્રાપ્તિ જીડીપીના 0.2 ટકા વધવાની ધારણા છે.
ગોલ્ડમૅન સૅક્સે કહ્યું, 'વાસ્તવમાં, જો આ ત્રિમાસિક ગાળામાં ખર્ચ સુસ્ત રહેશે તો ખાધ જીડીપીના 5.8 ટકા સુધી પહોંચી શકે છે.' બીજી તરફ, નાણાકીય વર્ષ 25 માં આવકવેરા અને કોર્પોરેટ ટેક્સમાં લગભગ 15 ટકાનો વધારો થવાની ધારણા છે, તેથી સરકાર આગામી નાણાકીય વર્ષ માટે ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ લક્ષ્યાંક ઘટાડી શકે છે.
ફિસ્કલ આઉટલૂક રિપોર્ટ અનુસાર, 'FY18 અને FY19 સિવાય, છેલ્લાં આઠ વર્ષમાં, ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ અને એસેટ્સના વેચાણમાંથી બજેટ અંદાજ કરતાં ઓછી રકમ પ્રાપ્ત થઈ છે. અગાઉના અંદાજ મુજબ, અમે અપેક્ષા રાખીએ છીએ કે નાણાકીય વર્ષ 24 માં પણ, ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટમાંથી પ્રાપ્ત રકમ બજેટ અંદાજ કરતાં ઓછી હશે.
ઇન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્કિંગ ફર્મના જણાવ્યા અનુસાર મૂડી ખર્ચ પર ફોકસ ચાલુ રહેશે. પરંતુ પાછલા વર્ષોની સરખામણીએ ગતિ ઓછી હોવાથી, મધ્યમ ગાળાના નાણાકીય એકત્રીકરણનો માર્ગ કાર્ડ પર હોવાનું જણાય છે. સરકારે FY21 અને FY24 બજેટ અંદાજો વચ્ચે મૂડી ખર્ચમાં 30 ટકાથી વધુ ચક્રવૃદ્ધિ વાર્ષિક વૃદ્ધિ દર (CAGR) પોસ્ટ કર્યો છે.
આ સાથે, મૂડી ખર્ચનો લક્ષ્યાંક જીડીપીના 3.3 ટકા થઈ ગયો છે અને આ છેલ્લા 18 વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. “તેઓ નાણાકીય વર્ષ 24 માં કુલ કર આવકમાં વૃદ્ધિના આધારે મૂડી ખર્ચના લક્ષ્યને હાંસલ કરશે,” ગોલ્ડમૅન સૅશના અહેવાલમાં જણાવાયું છે. અમે અપેક્ષા રાખીએ છીએ કે નાણાકીય વર્ષ 25 માં મૂડી ખર્ચ વૃદ્ધિ વાર્ષિક ધોરણે 10 ટકા ઘટશે.
અહેવાલમાં અપેક્ષા છે કે નાણાકીય વર્ષ 25 માં સરકારી ઋણનું પ્રમાણ ઊંચું રહેશે. સુસ્ત પોલિસી રેટ સાયકલને કારણે વિદેશી સંસ્થાકીય રોકાણકારો અને સ્થાનિક રોકાણકારો તરફથી પૂરતી માંગ રહેવાની અપેક્ષા છે. અમે અપેક્ષા રાખીએ છીએ કે ભારતીય રિઝર્વ બેંક પણ FY25માં સરકારી બોન્ડના ચોખ્ખા વેચાણકર્તા હશે.
ગોલ્ડમૅન સૅક્સે જણાવ્યું હતું કે, 'અમે કૅલેન્ડર વર્ષ 24ના ત્રીજા અને ચોથા ક્વાર્ટરમાં બે વાર રેપો રેટમાં 25 બેસિસ પૉઇન્ટ્સનો ઘટાડો કરવાની અપેક્ષા રાખીએ છીએ.' ગોલ્ડમેન સૅક્સને અપેક્ષા છે કે કેન્દ્ર સરકારની નાણાકીય ખાધ FY25માં આશરે રૂ. 18 લાખ કરોડની આસપાસ રહેશે.
તેથી, નાની બચત સેવાઓ, રાજ્ય ભવિષ્ય નિધિના ભંડોળ પછી, રૂ. 12 લાખ કરોડનું ચોખ્ખું ઉધાર અપેક્ષિત છે. રાજ્ય સરકારો માટે, એવો અંદાજ છે કે નાણાકીય વર્ષ 25 માં જીડીપીના 2.5 ટકાની રાજકોષીય ખાધના 70 ટકા બજાર ઋણમાંથી ઉભી કરવામાં આવશે.
રિપોર્ટ અનુસાર, 'આથી રાજ્ય નાણાકીય વર્ષ 25માં રૂ. 5.8 લાખ કરોડનું ચોખ્ખું ઋણ લેશે.' રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે જૂન 2024માં જેપી મોર્ગન સરકારી બોન્ડ ઇન્ડેક્સમાં ભારતનો સમાવેશ FY25માં વિદેશી સંસ્થાકીય રોકાણકારોના ચોખ્ખા પ્રવાહને મજબૂત બનાવશે.
પ્રથમ પ્રકાશિત – જાન્યુઆરી 12, 2024 | 11:38 PM IST
