ભારતીય ડેટ માર્કેટમાં ફોરેન પોર્ટફોલિયો ઈન્વેસ્ટમેન્ટ (FPI) નવેમ્બરમાં 27 મહિનાની ઊંચી સપાટીએ પહોંચી ગયું છે. આવતા વર્ષે જૂનથી JP મોર્ગનના ગવર્નમેન્ટ બોન્ડ ઇન્ડેક્સ – ઇમર્જિંગ માર્કેટ્સ (GBI-EM) માં ભારતના સમાવેશની જાહેરાત સાથે FPI રોકાણને વેગ મળ્યો છે.
નેશનલ સિક્યોરિટીઝ ડિપોઝિટરી ડેટા અનુસાર, ઓક્ટોબરમાં ડેટ સિક્યોરિટીઝમાં એફપીઆઈનું રોકાણ રૂ. 6,382 કરોડ હતું, જે નવેમ્બર 26 સુધીમાં વધીને રૂ. 12,399 કરોડ થયું છે.
PNB ગિલ્ટ્સના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર અને CEO વિકાસ ગોયલે જણાવ્યું હતું કે, ‘ગ્લોબલ ઇન્ડેક્સમાં બોન્ડને સામેલ કરવાની જાહેરાતને કારણે FPI રોકાણ વધ્યું છે. આક્રમક રોકાણકારો પહેલેથી જ દાવ લગાવી રહ્યા છે પરંતુ ગંભીર રોકાણ અથવા મોટી રકમનું રોકાણ આવતા વર્ષે જાન્યુઆરીથી શરૂ થશે.
બજારના સહભાગીઓનો અંદાજ છે કે ડિસેમ્બરમાં રોકાણના પ્રવાહમાં થોડો ઘટાડો થશે અને તે પછી રોકાણ ફરી એકવાર વધી શકે છે કારણ કે FPIs જાન્યુઆરીથી પોઝિશન લેવાનું શરૂ કરશે. ગોયલે કહ્યું, ‘જેમ જેમ વર્ષ પૂરું થઈ રહ્યું છે તેમ તેમ ડિસેમ્બરમાં વિદેશી રોકાણમાં થોડો ઘટાડો થશે અને જાન્યુઆરીના અંત સુધીમાં ડેટ બોન્ડમાં મોટું રોકાણ આવવાનું શરૂ થઈ જશે.’
જેપી મોર્ગને 22 સપ્ટેમ્બરે તેના ઊભરતાં બજારોના બોન્ડ ઇન્ડેક્સમાં ભારતનો સમાવેશ કરવાની જાહેરાત કરી હતી. ભારત તેના ફ્લેગશિપ ઈન્ડેક્સ GBI-EM ગ્લોબલ ડાઈવર્સિફાઈડ ઈન્ડેક્સમાં સામેલ થશે અને આ કામ આવતા વર્ષે જૂનમાં શરૂ થશે. આ પ્રક્રિયા તબક્કાવાર રીતે 18 મહિનામાં પૂર્ણ કરવામાં આવશે અને 31 માર્ચ, 2025 સુધી દર મહિને 1 ટકા વેઇટેજ ઉમેરવામાં આવશે.
ભારતીય બોન્ડનું વેઇટેજ ચીનની જેમ 10 ટકા હશે. FPIsએ ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં એપ્રિલ અને નવેમ્બર વચ્ચે ડેટ સિક્યોરિટીઝમાં રૂ. 43,703 કરોડનું ચોખ્ખું રોકાણ કર્યું હતું, જે ગયા વર્ષે એપ્રિલથી નવેમ્બર વચ્ચે માત્ર રૂ. 833 કરોડ હતું.
વિદેશી રોકાણકારોએ વર્તમાન કેલેન્ડર વર્ષમાં ભારતના ડેટ માર્કેટમાં રૂ. 47,105 કરોડનું રોકાણ કર્યું છે, જે છેલ્લા 6 વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. વર્ષ 2022માં FPIનું ચોખ્ખું રોકાણ રૂ. 5,706 કરોડ હતું. ચાર વર્ષમાં પ્રથમ વખત FPIs 2023માં ભારતીય ડેટ સિક્યોરિટીઝના ચોખ્ખા ખરીદદાર બન્યા છે. તાજેતરમાં સુધી FPIs ચોખ્ખા વેચાણકર્તા હતા. અગાઉ 2019 માં, તેણે બોન્ડ્સમાં રેકોર્ડ 25,882 કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ કર્યું હતું.
બોન્ડ્સમાં રોકાણ વધારવાનું એક કારણ ફેડરલ રિઝર્વના વલણમાં ફેરફાર છે જે વિદેશી રોકાણકારોને આકર્ષક વળતર આપી રહ્યું છે. બજારના સહભાગીઓ કહે છે કે યુએસ વ્યાજ દરો સર્વકાલીન ઊંચાઈએ પહોંચવાના સંકેતોએ સ્થિરતાની ભાવના લાવી છે, જે રોકાણકારોને ડેટ માર્કેટમાં તકો શોધવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે.
જેએમ ફાઇનાન્શિયલના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર અને સંસ્થાકીય નિશ્ચિત આવકના વડા અજય મંગલુનિયાએ જણાવ્યું હતું કે, ‘બજાર સમજી રહ્યું છે કે યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ હવે દરમાં વધારો નહીં કરે.’
મંગલુનિયાએ કહ્યું, ‘આવી સ્થિતિમાં, તે દર વધારાને રોકી શકે છે અથવા વર્તમાન સ્તરે દર જાળવી શકે છે. બજારમાં સ્થિરતાનો અર્થ એ છે કે આ દરો પર રોકાણ કરવાનો સમય આવી ગયો છે. દર ઘટાડવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ નથી. લોકો માની રહ્યા છે કે તેમાં લાંબો સમય લાગી શકે છે અને ભાવ અત્યારે ઊંચા રહી શકે છે.
કરુર વૈશ્ય બેંકના ટ્રેઝરી હેડ VRC રેડ્ડીએ જણાવ્યું હતું કે, “દર વિશ્વમાં સર્વકાલીન ઉચ્ચ સ્તરે છે અને ભારતીય બજારમાં ફુગાવો સ્થિર થઈ રહ્યો હોવાનું જણાય છે. આવી સ્થિતિમાં બોન્ડ માર્કેટમાં સક્રિય રોકાણ જાન્યુઆરીથી શરૂ થશે.
FPIs ચોખ્ખા ખરીદદારો હોઈ શકે છે પરંતુ તેઓએ સરકારી અને કોર્પોરેટ બોન્ડ્સ માટે ભારતીય રિઝર્વ બેંક દ્વારા નિર્ધારિત મર્યાદાનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ કર્યો નથી.
કેન્દ્ર સરકારની સિક્યોરિટીઝ માટે રૂ. 2.68 લાખ કરોડની નિશ્ચિત મર્યાદામાંથી, પાત્ર એફપીઆઈએ ગયા શુક્રવાર સુધી માત્ર 29.72 ટકાનો ઉપયોગ કર્યો છે. એ જ રીતે, કોર્પોરેટ બોન્ડ્સ માટે નિર્ધારિત રૂ. 6.78 લાખ કરોડની ઉપલી મર્યાદામાંથી માત્ર 15.43 ટકાનો જ ઉપયોગ થયો છે. ચાલુ કેલેન્ડર વર્ષમાં 24 નવેમ્બર સુધી રોકાણકારોએ સરકારી અને કોર્પોરેટ બોન્ડમાં કુલ રૂ. 47,900 કરોડનું રોકાણ કર્યું છે.
પ્રથમ પ્રકાશિત – નવેમ્બર 27, 2023 | 10:34 PM IST
