નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે આજે કહ્યું હતું કે યુદ્ધ અને વૈશ્વિકરણ વચ્ચે વિભાજિત વિશ્વમાં ખાદ્ય અને પુરવઠાની સાંકળ ખરાબ રીતે બગડી છે. પરંતુ યુદ્ધ અને અશાંતિ વચ્ચે ખાતરને શસ્ત્ર ન બનાવવું જોઈએ. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે ભારત તેના કુલ દેવાને ઘટાડવાના માર્ગો શોધી રહ્યું છે જેથી કરીને ભવિષ્યની પેઢીઓ પર બોજ ન પડે.
સીતારમણે કહ્યું, ‘દેવું ઘટાડવાના અમારા પ્રયાસો માત્ર ભારતની આકાંક્ષાઓને પૂર્ણ કરવાના નથી, અમે તેને અમારી જવાબદારી પણ માનીએ છીએ જેથી ભવિષ્યની પેઢીઓએ આ બોજ ઉઠાવવો ન પડે. આપણે એ પણ સુનિશ્ચિત કરવું પડશે કે જે પણ ખર્ચ થાય છે, તેની યોગ્ય કિંમત મળે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના ડેટા અનુસાર, ભારતનું બાહ્ય દેવું અને જીડીપી રેશિયો જૂન 2023ના અંતે ઘટીને 18.6 ટકા થઈ ગયું છે, જે માર્ચ 2023ના અંતે 18.8 ટકા હતું.
નાણામંત્રીએ કૌટિલ્ય ઈકોનોમિક સમિટ 2023માં કહ્યું હતું કે દુનિયાભરના દેશોએ વિચારવું જોઈએ કે તેઓ પોતાનો ખોરાક ક્યાંથી મેળવશે. તેઓએ અનાજ અને આવશ્યક ચીજવસ્તુઓના પુરવઠા માટે પ્રાદેશિક સંતુલન જાળવવાનું વિચારવું પડશે. સીતારમણે કહ્યું, ‘જો તમે ખોરાક માટે બાકીના વિશ્વ પર નિર્ભર છો, તો તમારે વૈશ્વિક જોખમોને પણ ધ્યાનમાં લેવા પડશે. ખોરાક મેળવવા માટે કોઈ દેશ કે પ્રદેશ આવું જોખમ લઈ શકે છે કે કેમ તે પણ ધ્યાનમાં લેવું પડશે.
વિખ્યાત અર્થશાસ્ત્રીઓને સંબોધતા નાણામંત્રીએ કહ્યું કે માત્ર ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (આઈએમએફ) અથવા વિશ્વ બેંક જ નહીં પરંતુ વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા જેવી બહુપક્ષીય સંસ્થાઓ પણ આજે એટલી અસરકારક દેખાતી નથી જેટલી તેઓ તેમની સ્થાપના સમયે હતી.
બહુપક્ષીય વિકાસ બેંકોના સુધારા પર G20 સ્વતંત્ર નિષ્ણાત જૂથના અહેવાલનો ઉલ્લેખ કરતા તેમણે કહ્યું કે દરેક વ્યક્તિ સંમત છે કે આ સંસ્થાઓમાં સુધારાની જરૂર છે.
આતંકવાદની અસર પર બોલતા નાણામંત્રીએ કહ્યું કે દરેક વ્યક્તિ તેને સ્વીકારે છે પરંતુ તેના વિશે કોઈ વાત કરવા માંગતું નથી. તેમણે જણાવ્યું હતું કે જોખમી કંપનીઓએ નિર્ણય લેતી વખતે સૌથી વધુ ધ્યાનમાં રાખવાની જરૂર છે તે વૈશ્વિક આતંકવાદ છે, જેની સૌથી વધુ અસર થશે.
તેમણે કહ્યું, ‘કંપનીઓ હવે માત્ર નીતિઓ કે નિખાલસતા કે ખુલ્લી અર્થવ્યવસ્થા દ્વારા આકર્ષિત થઈ શકશે નહીં. તેઓએ એ પણ જોવું પડશે કે આતંકવાદ શું આકર્ષે છે.
સીતારમણે કહ્યું કે શીત યુદ્ધના દિવસોની વ્યૂહાત્મક શિબિરો હવે નવા આકાર લઈ રહી છે અને એવું લાગે છે કે વૈશ્વિકરણ ચોક્કસપણે તેના અંત તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું, ‘નવી વિશ્વ વ્યવસ્થા તૈયાર થઈ રહી છે. તેની અસર અર્થવ્યવસ્થા પર ચોક્કસપણે દેખાશે કારણ કે તે સપ્લાય ચેઇનને અસર કરી રહી છે.
સીતારમણે કહ્યું કે એક સાથે ત્રણ યુદ્ધ ચાલી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, વિશ્વની ફરજ છે કે તે વૈશ્વિક આર્થિક વ્યવસ્થા માટે યોગ્ય માર્ગ પસંદ કરે અને તેના પર આગળ વધે.
રાજકોષીય વ્યવસ્થાપન અને જવાબદારી અંગે, સીતારમને જણાવ્યું હતું કે સરકાર કેટલાક ઉભરતા બજારોના ડેટ ડેટાને સક્રિયપણે જોઈ રહી છે અને તેઓ તેમના દેવાનું સંચાલન કેવી રીતે કરી રહ્યા છે તે સમજવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.
આ અવસર પર નાણા મંત્રી સીતારમણે પણ કહ્યું કે ક્રિપ્ટોકરન્સીને નિયંત્રિત કરવા માટે વૈશ્વિક સર્વસંમતિ સધાઈ છે.
પ્રથમ પ્રકાશિત : ઓક્ટોબર 20, 2023 | 9:44 PM IST
