આ વર્ષે અત્યાર સુધીમાં કંપનીઓએ ‘પ્રી-આઈપીઓ પ્લેસમેન્ટ’ દ્વારા એટલે કે આઈપીઓ પહેલાં શેર વેચીને આશરે રૂ. 1,000 કરોડ એકત્ર કર્યા છે, જે 2017 પછીની સૌથી વધુ રકમ છે. પ્રી-આઈપીઓ પ્લેસમેન્ટ ઘણીવાર નવા શેર વેચાણના મહિનાઓ પહેલા ઓફર કરવામાં આવે છે અને આઈપીઓ માટે વેલ્યુએશન બેઝ બનાવવામાં મદદ કરે છે અને કંપનીમાં રોકાણકારોનો વિશ્વાસ જગાડે છે.
પ્રાઇમ ડેટાબેઝ ડેટા અનુસાર, કેલેન્ડર વર્ષ 2023ના પ્રથમ 9 મહિનામાં 11 કંપનીઓએ પ્રી-આઇપીઓ પ્લેસમેન્ટમાંથી રૂ. 960 કરોડ એકત્ર કર્યા હતા. આ વર્ષે આ માર્ગ દ્વારા શેર વેચનાર કેટલીક કંપનીઓમાં એસબીએફસી ફાઇનાન્સ (રૂ. 150 કરોડ), યથાર્થ હોસ્પિટલ (રૂ. 120 કરોડ), જ્યુપિટર લાઇફ લાઇન (રૂ. 123 કરોડ) અને સાયન્ટ ડીએલએમ (રૂ. 108 કરોડ)નો સમાવેશ થાય છે.
IPO ખુલવાના એક દિવસ પહેલા એન્કર એલોટમેન્ટ કરવામાં આવે છે. જો કે, IPO ખોલતા પહેલા અને DRHP ઓફર કર્યા પછી પ્રી-આઈપીઓ પ્લેસમેન્ટ કોઈપણ સમયે કરી શકાય છે. ઉપરાંત, એન્કર એલોટમેન્ટથી વિપરીત પ્રી-આઈપીઓ શેર કોઈપણ કિંમતે ફાળવી શકાય છે. એન્કર કેટેગરીમાં શેરની ફાળવણી માત્ર IPO પ્રાઇસ રેન્જમાં જ થઈ શકે છે.
પ્રી-આઈપીઓ પ્લેસમેન્ટ દરમિયાન શેર ખરીદનારા રોકાણકારો લિસ્ટિંગ પછી 6 મહિનાના લોક-ઈન સમયગાળાને પાત્ર છે. એક્સિસ કેપિટલના સંયુક્ત મેનેજિંગ ડિરેક્ટર અને કો-સીઈઓ ચિરાગ નેગાંધીએ જણાવ્યું હતું કે, ‘કંપનીઓની ગુણવત્તા અને એન્કર બુકમાં મર્યાદિત ફાળવણીનો અર્થ એ છે કે વધુને વધુ ફંડ્સ રોકાણ માટે પ્રી-આઈપીઓ વિકલ્પ પસંદ કરી રહ્યાં છે.’
બેન્કર્સ કહે છે કે અગાઉ પ્રી-આઈપીઓ પ્લેસમેન્ટની પ્રક્રિયા ઘણી વહેલી થતી હતી, પરંતુ હવે તે આઈપીઓની આસપાસ અને આઈપીઓની કિંમતની શ્રેણીમાં થાય છે.
સેન્ટ્રમ કેપિટલના પાર્ટનર પ્રાંજલ શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું હતું કે, ‘અગાઉના પ્રી-આઈપીઓ શેર 6 મહિનાના લોક-ઈન પિરિયડને કારણે નીચા ભાવે વેચવામાં આવતા હતા. હવે આ મૂલ્યાંકન માટે બેન્ચમાર્ક તરીકે લેવામાં આવે છે.
ઇક્વિરસના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર (ECM) મુનીશ અગ્રવાલે જણાવ્યું હતું કે, ‘કેટલાક માળખાકીય ફેરફારો થયા છે. જો આપણે પાછળ નજર કરીએ તો, અમને જણાય છે કે કોઈપણ IPO ઓફર કરતા પહેલા પ્રી-આઈપીઓ ઓફર કરવામાં આવતા હતા. હવે સંબંધિત મુદ્દાઓની આસપાસ પ્રી-આઈપીઓ ઓફર કરવામાં આવે છે.
કંપનીઓ બેન્ચમાર્ક વેલ્યુએશન માટે IPO નો ઉપયોગ કરી રહી છે અને બજારોને એ સમજ આપે છે કે પ્રતિષ્ઠિત રોકાણકારો પણ આ મૂલ્યાંકનથી આરામદાયક છે. ભૂતકાળમાં, IPO પહેલાં વ્યવસાયની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે પ્રી-આઈપીઓ ઓફર કરવામાં આવતા હતા.
બજારના વેપારીઓનું કહેવું છે કે આ વર્ષે થયેલા IPO પહેલાના સોદાઓ ઉપરના વલણને દર્શાવે છે. 2023-24ના પ્રથમ અર્ધવાર્ષિક ગાળામાં 31 IPO લોન્ચ કરવામાં આવ્યા હતા, જે ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળાની સંખ્યા કરતા બમણા કરતા વધુ હતા. વેપારીઓનું કહેવું છે કે તાજેતરના મહિનાઓમાં DRHP એપ્લિકેશન્સમાં થયેલા ઉછાળાને જોતાં એવું લાગે છે કે IPO પહેલાના સોદાઓની મજબૂત ગતિ ચાલુ રહેશે.
છેલ્લા બે મહિનામાં 30થી વધુ કંપનીઓએ માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબીને તેમની અરજીઓ સબમિટ કરી છે. આમાંની ઘણી કંપનીઓએ પ્રી-આઈપીઓ વિકલ્પ દ્વારા રોકાણકારોને શેર ફાળવવાની જોગવાઈ કરી છે. ઉપરાંત, કેટલાક મ્યુચ્યુઅલ ફંડોએ આવા રોકાણો માટે વૈકલ્પિક રોકાણ ભંડોળ પણ જારી કર્યું છે. આવા ફંડ IPO પહેલાના સોદા માટે જુએ છે.
પ્રથમ પ્રકાશિત : ઓક્ટોબર 6, 2023 | 10:21 PM IST
