મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ સતત બીજા વર્ષે પ્રારંભિક જાહેર ભરણાંમાં એન્કર રોકાણના સંદર્ભમાં વિદેશી પોર્ટફોલિયો રોકાણકારો (FPIs)ને પાછળ છોડી દે તેવી શક્યતા છે. આ કેલેન્ડર વર્ષમાં અત્યાર સુધીમાં સ્થાનિક ફંડોએ એન્કર કેટેગરીમાં રૂ. 5,577 કરોડના શેર ખરીદ્યા છે, જ્યારે એફપીઆઇએ રૂ. 5,427 કરોડનું રોકાણ કર્યું છે.
વર્ષ 2022માં, મ્યુચ્યુઅલ ફંડોએ એન્કર કેટેગરીમાં રૂ. 9,026 કરોડનું રોકાણ કર્યું હતું, જે FPIs દ્વારા રૂ. 7,105 કરોડના રોકાણ કરતાં 21 ટકા વધુ હતું. 2014 પછી આ પ્રથમ વખત હતું જ્યારે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સે એન્કર ઇન્વેસ્ટમેન્ટમાં FPIsને પાછળ છોડી દીધા હતા.
ઇક્વિટી સ્કીમ્સમાં વધતા રોકાણ વચ્ચે સેકન્ડરી માર્કેટની જેમ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ એન્કર બુકમાં મોટી ભૂમિકા ભજવી રહ્યા છે, આ સિવાય તેઓ IPOમાં પણ નોંધપાત્ર રોકાણ કરી રહ્યા છે. સતત બે વર્ષથી, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સે ઇક્વિટી માર્કેટમાં રોકાણના સંદર્ભમાં FPIsને પાછળ છોડી દીધા છે.
આઇઆઇએફએલ સિક્યોરિટીઝના હેડ (ઇન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્કિંગ) નિગુન ગોયલે જણાવ્યું હતું કે, હાલમાં ઇક્વિટી સ્કીમ્સના સંચાલન હેઠળની સંપત્તિ રૂ. 27 લાખ કરોડ છે. આ માત્ર IPOમાં જ નહીં પરંતુ બ્લોક ડીલ્સ અને QIP જેવી અન્ય ઇક્વિટી ઓફરિંગમાં પણ મજબૂત સ્થાનિક ભાગીદારીનું કારણ બની રહ્યું છે. વર્ષ 2023 માં, સરેરાશ 65 ટકા એન્કર બુક સ્થાનિક સંસ્થાઓ દ્વારા આવરી લેવામાં આવી હતી.
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સે વર્ષ 2022માં રૂ. 1.85 લાખ કરોડની ચોખ્ખી ઇક્વિટી ખરીદી હતી, જ્યારે વર્ષ 2023માં અત્યાર સુધીમાં તેમનું કુલ રોકાણ રૂ. 1.55 લાખ કરોડ રહ્યું છે. તેની સરખામણીમાં, FPIsએ વર્ષ 2022માં રૂ. 1.25 લાખ કરોડનું ચોખ્ખું વેચાણ કર્યું હતું, જ્યારે આ વર્ષે તેઓએ રૂ. 1.37 લાખ કરોડનું રોકાણ કર્યું છે.
BofA ઈન્ડિયાના કો-હેડ (ઈન્ડિયા ઈન્વેસ્ટમેન્ટ બેન્કિંગ) રાજ બાલક્રિષ્નને જણાવ્યું હતું કે, સ્થાનિક ભંડોળમાંથી મજબૂત નાણાપ્રવાહે ભારતીય બજારોની મજબૂતાઈમાં વધારો કર્યો છે. અગાઉના ચક્રોમાં એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે જો NYSE છીંકશે, તો ભારતીય બજાર ઠંડું પડશે. આ સ્પષ્ટપણે હવે સાચું નથી અને FPI નાણાપ્રવાહ નકારાત્મક હતા તે સમયગાળા દરમિયાન પણ ભારતીય બજાર મજબૂત રહ્યું છે.
એન્કર રોકાણકારો સંસ્થાકીય રોકાણકારો છે અને તેમને IPO ખુલવાના એક દિવસ પહેલા શેર ફાળવવામાં આવે છે. એન્કર બુકમાં શેર લેતા મોટા રોકાણકારો રિટેલ રોકાણકારોમાં વિશ્વાસ વધારવામાં મદદ કરે છે, જેઓ મોટાભાગે અન્ય રોકાણકારો પાસેથી સંકેતો લે છે.
MFs અને FPIs બંને દ્વારા એન્કર રોકાણમાં વર્ષ-દર-વર્ષે ઘટાડો નોંધાયો છે જ્યારે બજારમાં સમાન સંખ્યામાં ઇશ્યુ લોન્ચ કરવામાં આવ્યા છે. આ ઘટાડાનું કારણ વર્ષ 2022માં ભારતીય જીવન વીમા નિગમના અત્યાર સુધીના સૌથી મોટા IPOને આભારી છે. વર્ષ 2022 માં, એકલા વીમા કંપનીને એન્કર રકમના 48 ટકા પ્રાપ્ત થશે. LICને બાદ કરતાં આ વર્ષની IPO એન્કર બુક 2022ની સરખામણીમાં 19 ટકા મોટી છે. આ માહિતી પ્રાઇમ ડેટાબેઝમાંથી મેળવવામાં આવી હતી.
નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું હતું કે, MFsની સરખામણીમાં FPIs દ્વારા નીચા એન્કર રોકાણનું કારણ IPOના સરેરાશ કદમાં થયેલા ઘટાડાને આભારી હોઈ શકે છે. વર્ષ 2023માં IPOનું સરેરાશ કદ રૂ. 1,078 કરોડ હતું. તરલતાની ચિંતાને કારણે FPIs નાના IPOથી દૂર રહે છે.
આ વર્ષે, ફંડ હાઉસીસમાં, ICICI પ્રુડેન્શિયલ MF એ એન્કર બુકમાં મહત્તમ રૂ. 801 કરોડની રકમ મૂકી છે. આ પછી નિપ્પોન ઇન્ડિયાનું રોકાણ રૂ. 556 કરોડ અને HDFCનું રોકાણ રૂ. 556 કરોડ હતું.
પ્રથમ પ્રકાશિત – ડિસેમ્બર 13, 2023 | 10:25 PM IST
