ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ આજે સતત ચોથી વખત રેપો રેટ 6.5 ટકા પર જાળવી રાખ્યો છે. રિટેલ મોંઘવારી હજુ પણ લક્ષ્યાંક કરતાં વધુ રહેવાની વચ્ચે મધ્યસ્થ બેન્કે આ પગલું ભર્યું છે. આ સાથે આરબીઆઈએ ફુગાવાને લક્ષ્યની મર્યાદામાં લાવવા માટે જો જરૂરી હોય તો બોન્ડ વેચાણ દ્વારા બેંકોમાંથી વધારાની રોકડ ઉપાડવાની પણ વાત કરી છે. આરબીઆઈએ તેના ફુગાવાના અંદાજ અને જીડીપી વૃદ્ધિ દરના અંદાજમાં પણ કોઈ ફેરફાર કર્યો નથી.
મોનેટરી પોલિસી કમિટી (MPC)ની બેઠકમાં લેવાયેલા નિર્ણય વિશે માહિતી આપતા RBI ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે કહ્યું, ‘સંજોગોને ધ્યાનમાં લીધા પછી, MPCના તમામ 6 સભ્યોએ સર્વસંમતિથી રેપો રેટ 6.5 ટકા પર જાળવી રાખવાનો નિર્ણય લીધો છે. તે જ સમયે, MPC ઉદાર વલણને પાછું ખેંચવા માટે કામ કરવાનું ચાલુ રાખશે.
દાસે જણાવ્યું હતું કે ઉંચો ફુગાવો મેક્રો ઇકોનોમિક સ્થિરતા અને આર્થિક વૃદ્ધિ માટે એક મોટું જોખમ છે. તેમણે કહ્યું, ‘અમારું સંપૂર્ણ ધ્યાન ફુગાવાને ટકાઉ ધોરણે 4 ટકાના લક્ષ્ય સુધી લાવવાનું છે.’ તેમણે કહ્યું કે રેપો રેટમાં જે 2.5 ટકાનો ઘટાડો અમે ભૂતકાળમાં કર્યો છે તેની હજુ સુધી સંપૂર્ણ અસર જોવા મળી નથી. આને ધ્યાનમાં રાખીને, MPCએ રેપો રેટને યથાવત રાખીને અનુકૂળ વલણ પાછું ખેંચવાના માર્ગ પર રહેવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
ચાલુ નાણાકીય વર્ષના બીજા ક્વાર્ટરમાં ફુગાવામાં વધારો થયો હોવા છતાં આરબીઆઈએ ચાલુ નાણાકીય વર્ષ માટે છૂટક ફુગાવાના અનુમાનને 5.4 ટકા પર જાળવી રાખ્યું છે. રિટેલ ફુગાવો ઓગસ્ટમાં વાર્ષિક ધોરણે 6.83 ટકા પર નરમ પડ્યો હતો, જે જુલાઈમાં 7.44 ટકાની 15 મહિનાની ઊંચી સપાટીએ પહોંચ્યો હતો. આ ફુગાવાનો આંકડો આરબીઆઈના 4 ટકાના ફુગાવાના લક્ષ્યાંક કરતા વધુ છે.
કેન્દ્રીય બેંકે ચાલુ નાણાકીય વર્ષ માટે ગ્રોસ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટ (જીડીપી) અંદાજ પણ 6.5 ટકા જાળવી રાખ્યો છે. આરબીઆઈ ગવર્નરે એમ પણ કહ્યું હતું કે આર્થિક પ્રવૃત્તિ મજબૂત રહે છે. ભારત વિશ્વ માટે વિકાસનું એન્જિન બનવા માટે તૈયાર છે.
દાસે એમ પણ કહ્યું હતું કે જો ફુગાવાને કાબૂમાં રાખવા માટે જરૂરી હોય તો, આરબીઆઈ બેંકો પાસેથી વધારાની રોકડ કાઢવા માટે બોન્ડના વેચાણ પર વિચાર કરી શકે છે. “બોન્ડના વેચાણનો સમય અને જથ્થો વિકસતી તરલતાની સ્થિતિ પર નિર્ભર રહેશે,” તેમણે કહ્યું. તેમણે કહ્યું, ‘આ સમયે સતર્ક રહેવાની જરૂર છે અને આત્મસંતોષને કોઈ અવકાશ નથી.’
તેમણે કહ્યું કે શાકભાજી, ખાસ કરીને ટામેટાંના ભાવમાં ઘટાડો અને એલપીજી સિલિન્ડરના ભાવમાં ઘટાડાથી નજીકના ભવિષ્યમાં ફુગાવો નરમ થવાની ધારણા છે. દાસે જણાવ્યું હતું કે કન્ઝ્યુમર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ આધારિત ફુગાવો ચાલુ ક્વાર્ટરમાં ઘટીને 6 ટકા અને આગામી ક્વાર્ટરમાં 5.2 ટકાથી નીચે રહેવાની ધારણા છે.
આ સિવાય આરબીઆઈએ કેટલાક અન્ય પગલાંની જાહેરાત કરી છે. તેમાં શહેરી સહકારી બેંકો માટે ‘બુલેટ’ રિપેમેન્ટ સ્કીમ હેઠળ ગોલ્ડ લોનને બમણી કરીને 4 લાખ રૂપિયા કરવાનો સમાવેશ થાય છે.
આરબીઆઈના ડેપ્યુટી ગવર્નર માઈકલ પાત્રાએ જણાવ્યું હતું કે રોગચાળાને લગતા નિયંત્રણો હટાવ્યા પછી લોકો વધુ ખર્ચ કરવા અને વધુ હોમ લોન લેવાને કારણે છેલ્લા નાણાકીય વર્ષમાં પરિવારોનો બચત દર ઘટીને પાંચ દાયકાના નીચા સ્તરે પહોંચી ગયો છે. નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં પરિવારોની ચોખ્ખી નાણાકીય બચત જીડીપીના 5.1 ટકા થઈ ગઈ છે.
આ ઘટાડા પાછળનું મુખ્ય કારણ જવાબદારીઓમાં વધારો હતો, જેમાં હાઉસિંગ લોનનો મોટો હિસ્સો છે. જો કે, આ સ્થાનિક બચત દરના વલણને અનુરૂપ છે. વર્તમાન ભાવે બચત દર 14 ટકા છે.
પ્રથમ પ્રકાશિત : ઓક્ટોબર 6, 2023 | 10:04 PM IST
