ચાલુ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ 4 મહિનામાં દબાણનો સામનો કર્યા બાદ કેન્દ્ર સરકારની રાજકોષીય સ્થિતિમાં નોંધપાત્ર ફેરફાર થયો છે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં એપ્રિલથી ઓગસ્ટ વચ્ચે સરકારની ગ્રોસ ટેક્સ રેવન્યુ 16.5 ટકા વધીને રૂ. 11.8 લાખ કરોડ થઈ છે. કુલ કર આવકમાં પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ બંને કરનો સમાવેશ થાય છે.
સત્તાવાર ડેટા અનુસાર, ચોખ્ખી કર પ્રાપ્તિ 14.8 ટકા વધીને રૂ. 8.004 લાખ કરોડ થઈ છે. આ આંકડો સમગ્ર વર્ષ માટે નિર્ધારિત રૂ. 23.3 લાખ કરોડના લક્ષ્યાંકના 34.5 ટકા છે.
ઓગસ્ટમાં વાર્ષિક ધોરણે આવકમાં મજબૂત વધારો થયો છે, જેમાં ઉચ્ચ કર વસૂલાત, ખાસ કરીને પ્રત્યક્ષ કર દ્વારા નોંધપાત્ર યોગદાન આપવામાં આવ્યું છે. આ સાથે રાજ્યોને ટેક્સમાં ઓછો હિસ્સો આપવાથી પણ નોંધપાત્ર અસર થઈ છે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં જુલાઈ સુધી કુલ આવકમાં માત્ર 2.8 ટકાનો વધારો થયો હતો જ્યારે ચોખ્ખી કર આવકમાં 12.6 ટકાનો ઘટાડો થયો હતો.
કેન્દ્ર સરકારની કુલ કર આવક 21 ટકા વધીને રૂ. 10.29 લાખ કરોડ થઈ છે. એપ્રિલ-ઓગસ્ટ 2022 ની તુલનામાં, કોર્પોરેટ ટેક્સમાં 15 ટકા અને આવકવેરાના સંગ્રહમાં 36 ટકાનો વધારો થયો છે.
કોર્પોરેટ ટેક્સ ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળાની સરખામણીએ રૂ. 2.3 લાખ કરોડ હતો. વાસ્તવમાં, ઓગસ્ટમાં માસિક કલેક્શન રૂ. 62,817 કરોડ નોંધાયું હતું, જે ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં આ સંદર્ભમાં બીજા નંબરે સૌથી વધુ મહિનો હતો. આ સમયગાળા દરમિયાન વ્યક્તિગત આવકવેરાની વસૂલાત રૂ. 3.6 લાખ કરોડ હતી. એપ્રિલથી ઓગસ્ટ દરમિયાન સરકારનો મૂડી ખર્ચ 48 ટકા વધીને રૂ. 3.74 લાખ કરોડ થયો હતો, જે કુલ ખર્ચ 20 ટકા વધીને રૂ. 16.71 લાખ કરોડ થયો હતો.
એકંદરે, મહેસૂલ ખાતામાંથી રૂ. 12.17 લાખ કરોડ અને મૂડી ખાતામાંથી રૂ. 3.73 લાખ કરોડ ખર્ચવામાં આવ્યા છે. કુલ આવકમાંથી રૂ. 3.67 લાખ કરોડ વ્યાજની ચુકવણી અને રૂ. 1.80 લાખ કરોડ સબસિડી તરફ ગયા છે.
આવકમાં થયેલા વધારાથી સરકારને ઘણી રાહત મળી છે અને તે ચાલુ વર્ષ માટે 5.9 ટકાના રાજકોષીય ખાધના લક્ષ્યને પૂર્ણ કરશે તેવો વિશ્વાસ પણ વધાર્યો છે. એપ્રિલ-ઓગસ્ટના સમયગાળામાં સરકારની રાજકોષીય ખાધ વધીને રૂ. 6.43 લાખ કરોડ થઈ છે, જે સમગ્ર વર્ષ માટે નિર્ધારિત રૂ. 17.87 લાખ કરોડના લક્ષ્યાંકના 36 ટકા છે.
વર્તમાન ડેટા પર, ICRA ચીફ ઇકોનોમિસ્ટ અદિતિ નાયરે કહ્યું કે એકંદરે સરકાર હાલમાં નાણાકીય મોરચે વધુ ચિંતા કરતી નથી. તેમણે કહ્યું કે ઓછામાં ઓછો ઓક્ટોબર 2023 થી માર્ચ 2024 સુધીનો સમયગાળો બજાર ઉધાર શેડ્યૂલમાં કોઈ ફેરફાર દર્શાવે છે.
પ્રથમ પ્રકાશિત : સપ્ટેમ્બર 29, 2023 | 10:57 PM IST
